آموزش محیط زیست در پایه دهم
در این پست به مبحث آموزش محیط زیست در پایه دهم می‌پردازیم و آن را بررسی می‌کنیم. همراه مدرسه سوم باشید.
آیا توجه کرده‌اید که این روزها بیشتر خبرهای محیط زیستی ناگوارند؟ اگر توجه نداشته‌اید می توانید از این به بعد توجه کنید. خرابی زیست‌گاه، آلودگی، ریزگرد، خشکیدن دریاچه و مانند اینها. هر یک از این خبرها به تنهایی خبری مهم و وحشتناک است. بنابراین باید محیط زیست را آموزش داد.
محیط زیست چیست؟
همه عواملی که در طول زندگی هر جاندار بر زندگی آن تأثیر می گذارند، «محیط زیست» آن جاندار را تشکیل می دهند. پس، محیط زیست کمتر با خود جاندار سروکار دارد. بلکه چون موضوعی بین رشته ای است، همه رشته‌ها باید در آموزش آن دخالت داشته باشند.
آموزش محیط زیست
سازمان علمی فرهنگی ملل متحد «یونسکو» آموزش محیط زیست را این گونه تعریف کرده است؛
آموزش محیط زیست فرایندی است که دانش، آگاهی، مهارت ها، نگرش ها، انگیزه ها و تجربه های لازم برای حل مسئولانه مسائل محیط زیستی را در شهروندان ایجاد و یا تقویت می‌کند.
رویکردهای آموزش محیط زیست
نخستین رویکرد آموزش محیط زیست، آموزش مستقل آن با برنامه های جامع و منسجم است. در چنین برنامه‌ای کتابی به طور مستقل با هدف آموزش محیط زیست، تألیف میشود. این رویکرد در برخی از کشورها نیز هست.
رویکرد دوم رویکرد بین‌رشته‌ای است. به این معنی که مفاهیم محیط زیستی بین دروس دیگر توزیع میشود. هر درس به فراخور موضوع، مباحث یا مشکلات محیط زیستی را مورد بحث قرار میدهد.
به نظر میرسد رویکرد آموزش محیط زیست در کشور ما آمیزهایی از دو رویکرد فوق‌الذکر باشد. به این معنی که در پایه دهم رویکرد بین‌رشته‌ای و در پایه یازدهم رویکرد مستقل وجود دارد.
محیط زیست در کتابهای درسی پایه دهم
بد نیست به آموزش محیط زیست در برنامه‌ها و کتابهای درسی جدیدالتالیف پایه دهم نظری بیندازیم. آیا این برنامه‌ها سهم خود را در آموزش محیط زیست ادا کرده‌اند؟ کمیت و کیفیت محتوای آنها از نظر آموزش محیط زیست چگونه است؟ چشم‌انداز برنامه‌های درسی پایه‌های بالاتر به چه ترتیب خواهد بود؟
همانطور که گفتم رویکرد آموزش محیط زیست در پایه دهم بین‌رشته‌ای است. علاوه بر این، بررسی کتابهای درسی این پایه به شرح زیر میباشد.
هیچ یک از کتابهای درسی این پایه تحصیلی با دید یا رویکرد مستقل محیط زیستی تألیف نشده است. در نتیجه، رنگ و بوی آموزش منسجم و هدفمند محیط زیست در هیچکدام مشاهده نمی‌کنیم.
زیست شناسی
نخست به سراغ کتاب زیست شناسی پایه دهم می‌رویم. مشاهده می‌کنیم این کتاب در مجموع و به طور کلی به موضوع‌های خالص و پایه‌ای زیست شناسی پرداخته است. چون هنوز در پایه دهم از آموزش موضوع اکولوژی خبری نیست، بیشتر مطالب و موضوع‌های آن محیط زیستی نیستند. البته باید متذکر شد که چند تصویر و کادر در این کتاب وجود دارد که با دیدگاه محیط زیستی تألیف شده‌اند.
فیزیک و شیمی
کتاب فیزیک هم مانند زیست شناسی است. اما کتاب شیمی حائز جایزه محیط زیستی است. زیرا در فصل دوم این کتاب ذکری از باران‌های اسیدی و آثار آنها بر زمین رفته است. سپس اندکی درباره آلودگی هوا و گازهای گلخانه‌ای مانند کربن دی اکسید و اثر گلخانه‌ای آمده. آنگاه به لایه اوزون و تمرین‌هایی از جمله درباره توسعه پایدار پرداخته شده است. فصل سوم کتاب نیز درباره آب است و به ارزش‌های آب و کمبودهای آن اشاره‌ای دارد.
جغرافیا
کتاب جغرافیا هم در بسیاری از فصل‌ها مباحثی درباره محیط پیرامون مطرح کرده است. اساساً تعریف جغرافیا، در این کتاب تعریفی محیط زیستی است؛
جغرافیا علم بررسی رابطه متقابل انسان و محیط به منظور بهبود زندگی بشر است.
مباحث این کتاب موجب شناخت بیشتر دانش آموزان با محیط زندگی میشود. دریاچه ارومیه و مشکلات آن نیز یکی از مباحث فصل پنجم کتاب است.
دیگر کتب
به جز این کتاب‌ها به نظر میرسد در کتابهای دیگر، بحثی محیط زیستی پیش نیامده باشد.
منابع و ماخذ
- سایت تالیف کتب درسی
- مجله رشد معلم
- کتب درسی پایه دهم
جمع آوری توسط مدرسه سوم